Artykuły. Zabezpieczenia

Zabezpieczenie antykseryczne, antyskanerowe

Zabezpieczenia tego typu należą do czwartego poziomu zabezpieczeń; niejawnych; technicznych, i mają za zadanie zabezpieczyć banknot przed reprodukcją, skopiowaniem przez kserokopiarki i skanery. Zabezpieczenia te nie blokują procesu, jak EURion, ale zniekształcają oryginalny obraz.

Zabezpieczenia te mogą przybrać różne formy, przy zastosowaniu kilku technik druku, materiałów i farb. Najpopularniejszym zabezpieczeniem tego typu są:
- tła, rysunki, wzory, ukryte elementy - zabezpieczenie rysunkiem
- folie, farby, broki i cekiny - zabezpieczenie materiałem

Elementy antykseryczne wykonywane są:
- drukiem typooffsetowym, offsetowym;
- farbą antykseryczną (metalizowaną, metaliczną). Farby tego typu nie są typowymi farbami specjalnymi (zabezpieczającymi), ponieważ są one dostępne komercyjnie i wykorzystywane w różnych zastosowaniach
- farbami zmieniającymi kolor podczas kopiowania
- folią antykseryczną - folia STRAP

Zabezpieczenie antykseryczne, w przypadku rysunków, wzorów składa się z cienkich, prostych, niekrzyżujących się równoległych lub prostopadłych linii jednego koloru. Grubość linii to najczęściej ok. 40 μm (μm - mikrometr; jedna milionowa metra czyli jedna tysięczna milimetra. Jeden mikrometr = 10⁻⁶ m) jednak im ta wartość mniejsza tym lepiej. Odległość między liniami nie powinna przekraczać 0,25 mm. Tak wykonany detal jest mniejszej rozdzielczości niż rozdzielczość jaką są w stanie odczytać kopiarki czy skanery. Podczas przetwarzania obrazu powoduje to kilka efektów:
- efekt prążków mory (prążki moiré) dający zniekształcony obraz, zaciemnienie lub rozjaśnienie danego obszaru
- pojawienie się wyraźnych i czytelnych elementów, które nie są widoczne na oryginale. Podczas skanowania obraz zamieniany jest na piksele i porównywany z grubością linii na oryginale - w sytuacji gdy rozdzielczość na oryginale jest mniejsza niż możliwości urządzenia, powoduje "gubienie się" urządzenia w obliczeniach. Ponadto urządzenia inaczej odczytują linie poziome, pionowe i ukośne - daje to w efekcie grubszy wzór, poprawiający jego czytelność w wyniku błędnych obliczeń
- aby jeszcze bardziej utrudnić ten proces, rysunki antykseryczne są wykonywane farbami mieszanymi z wielu kolorów - są to najczęściej barwy pastelowe - zielenie, pomarańcze, beże, róże. Bardzo często stosuje się także przejście kolorystyczne (tęcza) - sąsiednie linie różnią się kolorem. Farby czyste (kontrastowe, jednokolorowe) nie stanowią dla skanerów i kopiarek większego problemu w prawidłowym odczycie.
- farby antykseryczne zawierają pigmenty aluminium lub brązu, dzięki temu na oryginalnym banknocie powstaje efekt metalicznego połysku, który jest nie do odtworzenia przez urządzenia skanujące
- stosuje się również farby zmieniające kolor podczas oświetlania ich przez urządzenia skanujące
- folia STRAP została opracowana przez Bank Francji (1993 r.) na potrzeby zabezpieczenia franków francuskich. Pasek foli zwiera w sobie metaliczne elementy odbijające światło. Podczas skanowania, światło odbijające się od drobin metalu daje ciemy kolor - oślepia urządzenie. Więcej o foli STRAP w osobnym artykule (w trakcie realizacji).

Przykład efektu zniekształcenia prążkami mory. Tutaj zdjęcie pióra papugi.

- źródło grafiki: wikipedia

Przykład pojawienia się ukrytego napisu - COPIE - po skopiowaniu oryginału.

- źródło grafiki: PRADO

Zabezpieczenie antykseryczne zmieniające kolor (na brązowy) podczas skanowania, kopiowania.
Iran Cheque o nominale 1 000 000 riali irańskich; seria 2009

- źródło wizerunku banknotu: banknote.ws
- źródło grafiki zabezpieczenia: Central Bank of the Islamic Republic of Iran

Tło antykseryczne z efektem tęczy.
Druk offsetowy na banknocie 10 lirów tureckich; seria 2005

- źródło wizerunków banknotu: banknote.ws
- źródło grafiki zabezpieczenia: regulaforensics.com

Tło antykseryczne.
Druk offsetowy na banknocie 5 sumów; seria 1994

- źródło wizerunków banknotu: banknote.ws
- źródło grafiki zabezpieczenia: regulaforensics.com

Folia STRAP
50 franków francuskich; seria 1993, różne banknoty
Widok foli w świetle odbitym i po kopiowaniu

- źródło wizerunków banknotu: wikipedia
- źródło grafiki zabezpieczenia: Sposoby zabezpieczania dokumentów - van Renesse R.L., Protection of High Security Documents, Wiedeń 2006, s. 9-12.

Folia STRAP
10 000 franków CFA (XOF); seria 2002, Kamerun, różne banknoty
Widok foli w świetle odbitym i po kopiowaniu

- źródło wizerunków banknotu: banknote.ws
- źródło grafiki zabezpieczenia: Sposoby zabezpieczania dokumentów - van Renesse R.L., Protection of High Security Documents, Wiedeń 2006, s. 9-12.

Cekiny lśniące, antykseryczne - elementy silnie odbijające światło, opalizujące
10 nowych soli; seria 2001

Banknot w świetle widzialnym; po skanowaniu; cekin lśniący; różne banknoty

- źródło wizerunków banknotu: Banco de Reserva del Perú; banknote.ws
- źródło grafiki zabezpieczenia: regulaforensics.com

Opracowanie na podstawie:

- Publiczny rejestr on-line autentycznych dokumentów tożsamości i dokumentów podróży PRADO
- Repozytorium Politechniki Łódzkiej, Monografie Politechniki Łódzkiej; Łódź 2015; Sposoby zabezpieczania dokumentów; Stefan Jakucewicz, Svitlana Khadzhynova
- regulaforensics.com